Her yıl binlerce kişi anne ve baba olmaktadır. Anne ve baba olmak kadar çocukla iletişim de o kadar önemlidir. Günümüzde ortaya çıkan sorunların çoğu iletişim zayıflığından kaynaklanmaktadır.
Dünyaya geldiğinden itibaren o minicik çocuktan beklentiler hep büyüktür. Ondan topluma faydalı, üreten, hem kendine hem çevresine yararlı, sosyal olan, katılımcı, iyi ahlaklı ve iyi vasıflara sahip insan olması beklenir. Bütün bunlar meşakkatli bir yolculuk demek ve baş kahramanı ise aile ve çocuktur.
Çocuk İle İletişim
Anne babalarla çocukların konuşması, kendini ifade etmesi, becerilerini geliştirilmesi ve çocuğun kendisini bir birey olarak algılamasıyla özgüven kazanmasına rehberlik ederler. Unutmayalım ki iletişim temelinde anlaşılma vardır. Kendini ifade edebilme vardır. Çocukla iletişim anlaşılmakla beraber duygu ve düşünce yönüyle kabul görmek, sevgi ve saygı görmek demektir.
Bu süreçte belki de en önemli konulardan biri çocukla sağlıklı bir iletişim kurabilmektir. İletişim adeta çocuğun büyümesinde anahtar hükmündedir. Zira sağlıklı bir iletişim demek fiziki olarakta ruhsal olarakta sağlıklı bir çocuk demektir. Çocukta güzel bir iletişim kanalı oluşturulması ona değer verilmesi ile ilgili olup bu aynı zamanda hayatı boyunca çevresiyle kurduğu iletişim temelini oluşturur. Hem onun kendine olan güvenini ve saygısını da geliştirmesine yardımcı olur.
Evet çocuklar gelişim sürecinde devamlı olarak kendisini, çevresine kabul ettirme gayretindedir. Bundan dolayı özellikle önemli konularda kendisinin dikkatlice dinlemesini ve empati kurulmasını talep ederler. Çocuk eğer kendini ifade edemez anlaşılmaz ise bu sefer karşı koymak başkaldırmak yoluyla varlığını kabul ettirmek ister. Bu durumda anne babaların etkili iletişim becerilerini bilmeleri ve geliştirmeleri önemlidir.
Aile içi İletişim
İncelendiğinde aile içi çatışmaların temelinde birbirlerini dinleme ve anlama noktasında kötü işleyen bir iletişim şekli bulunmaktadır. Hatta denilebilir ki bir çok sorununun kaynağı, aile içinde olan sağlıksız iletişimdir.
Güzel bir iletişimin çocuklar ve aile yaşamını doğrudan iyileştirici bir etkisi vardır. Bu durumda birbirini anlayan, birbirini dinleyen, empati kurabilen bir ailede büyüyen çocuklar, aynı zamanda anlamak ve öğrenmek için etkin dinleme becerilerini de kazanmış olurlar.
İletişim demek aslında konuşmak, dinlemek, anlamak ve geri dönüş becerilerinin tümünü ifade eder. Elbette iletişim yalnızca sözlü mesajlarla sınırlı değildir. Bununla beraber sözsüz iletişimin yani jest ve mimiklerle beden dilinin de kullanılması gerekir.
Aile içi sağlıklı iletişimin kapsamında ailenin çocukla iletişimin iki yönlü açık olarak devam ettirilmesi, yaşına ve gelişimine göre iletişim dilini düzenlenmesi, çocuğun anlaşılma duygusunu önemsenmesi vardır.
Çocukla iletişim sağlıklı olması öncelikle kabul dili ile başlar. Eğer çocuk duygu ve düşüncelerinin kabul edildiğini anlaşıldığını önemsendiğini hissederse iletişim iki kanallı olarak işlerler. Bu şekilde çocukta değerli olma hissiyle kendine güven duygusu gelişir.
İletişimin bir yönü de çocuğun anlattıklarının ötesinde anlatmak istediklerini de görebilmektir. Bu noktada hemen önyargılı, hemen nasihat eden bir tavır yerine çocuğun duygu ve düşüncelerinin izahı için ona fırsat verilmelidir. Bu onun sevildiği, değerli ve önemli olduğu fikrini ona verir.
Unutmayın bir iletişimde aktif olan çocuktur ve burada etkin dinleme esastır. Düşüncelerini kısıtlama olmadan anlatmasına, duygularını göstermesine fırsat verilmelidir. Bu ona güvenmek, değer vermek demektir. Sana inanıyorum demektir. Her türlü sorununda senin onu dinleyeceğini bilmesi demektir.
Çocuklar meraklıdır, enerjiktirler, öğrenmeye isteklidir, yeni şeyler yaparlar, istediklerini yapmak ve yaptırmak konularında beceriklidirler. Bundan dolayı onlarla iletişimde bunun göz önünde bulundurmak ve onları engellememek önemlidir.
Çocukla iletişim dili iyi kullanılmazsa, iyi yönetilemezse yani çocuğun anlattıkları önemsenmez, dinliyormuş gibi yapılıp, eleştirme, yargılama, sorgulama, suçlama yapılıyorsa çocuk bir süre sonra içine kapanır. Var olan iletişimi bitirir.
Sağlıklı Bir İletişimde Olması Gerekenler
Bu noktada iletişimde yıkıcı olmamak için emredici, nasihat edici konuşma şeklinden kaçınmak, onunla inatlaşmamak önemlidir. Onu biriyle kıyaslamamak, ona hakaret etmemek, sözel ya da fiziksel şiddet uygulamamak, alay etmemek, sürekli nasihatten uzak durmak, sürekli sorular sormamak onunla iletişimde oldukça önemlidir.
İletişimde onunla göz kontağını sürdürmek, sözünü sona erene kadar kadar onu dinlemek, fikirlerine önem vermek iletişimin kalitesini arttırır. Çocuklar çok konuşmak ve az dinlemek isterler. İletişimde bunu gözden kaçırmayın.
Bu şekilde olmaz ise çocuklar duygularını ve düşüncelerini ifade edemezler. Bir süre sonra taraflı anlatımlara yalanlara başvurmaları kaçınılmaz olur. Devamında ergenlik döneminde iletişim problemleri artarak artık çatışmalar artar. Bilinen birçok yöntem artık işlerliğini yitirir ve ebeveyni güçsüz kalır. Neticede engellemelere ve cezalara başvurulur. Gençlerle iletişim zorlukları ortaya çıkar.
Yani çocuklukta yapılan iletişim hataları ergenlikte iletişim sorunları olarak karşımıza çıkar. Halbuki en başta çocukla iletişim sağlıklı olsa pek çok problemin oluşumu engellenmiş olacaktır. Çocukları dinleyelim onlar kendilerini iyi dinleyenlere sırrını açarlar ve her şeyini paylaşırlar.
Her çocuğun hatta her bireyin kendisini şartsız dinleyen bir dinleyiciye ihtiyacı vardır. Bu kişi çocuk ise karşılığı ailedir. Sağlıklı iletişim dili çocuğun dürüstçe her konuyu ailesine anlatma fırsatı verir. Bu nedenle ailenin sağlıklı iletişimi ve empatik dinleme becerilerini geliştirmesi önemlidir.
Özetle çocukla iletişim sağlıklı ise çocuğun kendi yolunu bulmasında, içindeki gücü fark etmesinde, ahlaklı ve ruhsal gelişiminde çok sorunlar yaşanmaz. İyi bir iletişimle, şartsız sevgi ve kabulle büyüyen çocuklar ileride sevecen, çevresine güven veren, ruhsal sorunları olmayan, iletişim çatışmaları en aza inmiş toplumun temelleri atılmış olur.
