Görüntülerde etkileyici bir görsellik elde etmek için belli başlı bazı kurallar vardır. Yani filmde kompozisyon kuralları. İster fotoğraf ister video dünyasına bu kuralları bilmeniz faydalı olabilir.
Filmde kompozisyon bir görüntüdeki bütün öğelerin özenli bir şekilde düzenlenmesidir. Bir film kompozisyonunda bulunan önemli unsurlar ve temel kurallar nelerdir? Gelin birlikte bakalım.
Filmde Kompozisyon
Noktalar
– Kompozisyon, tamamen izleyicinin gözünü yönlendirmekle ilgilidir. Bir görüntüdeki noktalar bu konuda son derece etkilidir.
– Geniş çekimlerde çok popüler bir stildir.
– Genellikle “Üçler Kuralı” ve “Altın Üçgen” kuralıyla kullanılır. Örnek görsellerle inceleyelim.
Çizgiler
– Çizgiler kompozisyonun temel yapı taşlarıdır.
– Dikey çizgiler, yükseklik ve gücü temsil eder.
– Yatay çizgiler, mesafeyi ve sakinliği temsil eder.
– Kıvrımlı çizgiler, zarifliği temsil eder.
– İzleyicinin gözünü bir noktaya çekmek için kullanılabilir. Örnek olarak “Insomnia” filmindeki koridor sahnesi.
– Çizgiler bir yön duygusu ve ruh hâli oluştururlar.
– Birleştirildiğinde tamamen ayrı bir kompozisyon unsuru oluştururlar.
Şekiller
– Şekiller görsel gerçekliğimizi oluştururlar.
– Temiz geometrik bir şekil, çerçeveye her şey yolundaymış gibi düzenli ve tatmin edici bir his katabilir.
– Düzensiz şekiller ise daha doğal hissettirebilir.
– Şekiller kullanarak çerçeve içinde çerçeve oluşturulabilir. Bu kullanım izleyiciye bir görüntü içinde daha küçük bir odak alanı vermenin yoludur. Ayrıca bu kullanım klostrofobiden konfora her şeyi çağrıştırabilir.
Dokular ve Desenler
– Bir görüntüyü nasıl okuduğumuzu şekillendirmeye ve bilgilendirmeye yardımcı olur. Örnek olarak “Wall-E” filminde karakterlerin doku ve desenleri karakterler hakkında bilgi verir.
Alan
– Çok önemli bir unsurdur ve POZİTİF ALAN – NEGATİF ALAN olmak üzere ikiye ayrılır.
– Pozitif Alan, nesneye verilen alandır.
– Negatif Alan, nesne dışındaki alandır.
– Çerçevedeki nesne ne kadar büyükse önemi de o kadar fazladır.
– Kafa boşluğu (Headroom) genellikle minimumda tutulur.
– Bakış boşluğu’nda (Leadroom veya Lookingroom) genellikle öznenin önündeki miktar arkasındaki miktardan daha fazladır. Bu kurallar oldukça önemlidir fakat kimi zaman bu kuralları çiğnemek de etkilidir.
– Çerçeveyi doldurmak (Tamamen Pozitif Alan) kaos duygusu verir. Aşırı duygusal yüklenme sağlar.
– Tam tersi çoğunluk Negatif Alan, rahatlatıcı ve yalnızlık hissini verebilir.
Derinlik
– 3 boyutu, 2 boyuttan ayırır.
– Ön plan, orta plan ve arka plan olarak üçe ayrılır. Her bir plan anlam ve ilişki bakımından hiyerarşik katmanlar oluşturur.
– Sığ odak konuyu diğer düzlemlerden izole eder.
– Derin odak, birden fazla katmana odaklanmayı sağlar.
– Bir çekimde odağı değiştirmek izleyicinin dikkatini oraya çeker.
Denge
– Boşluk ve derinlik her nasıl kullanılırsa kullanılsın temel kural çerçevenin dengeli olması gerektiğidir.
– Doğal bir denge oluşturmanın yolu “Altın Oran” kullanmaktır. Örnek görsellerle inceleyelim.
– Denge aynı zamanda simetri anlamına da gelir.
Açılar
– Açılar diğer teknikleri vurgulayabilir.
– Her açı izleyici de farklı bir his uyandırabilir. Bu yüzden açıları kullanmak önemlidir.
Renk ve Ton
– Renk kullanımı da izleyicinin gözünü yönlendirmeye yardımcı olabilir.
– Renk şemalarının tümü, bir görüntüyü nasıl okuduğumuz üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.
– Renk ve Ton konusunu daha iyi algılayabilmek için Renk Teorisi adlı yazıma göz atabilirsiniz.
Şimdi bütün anlatılanları tek bir sahne içerisinde örnekleyerek daha da pekiştirelim.
Yazan Mustafa Emre Gürleyen
