Egzersiz ile sürdürülebilecek yaşam gün geçtikçe aranır bir hal alabiliyor
Günümüzde teknolojik gelişmelerin de etkisinin bulunduğu hareketsiz yaşam tarzı hayatımızda kendine yer edinmekte ve bu hareketsiz yaşam tarzı çocukluk çağından itibaren benimsenebilmektedir. Lakin sağlıklı bedensel gelişim için egzersiz yaşamımızda yer edinmelidir.
Kalıtsal özelliklerimiz ve çevre, gelişimimizi etkiyen unsurlar arasında yer alıyor
Çocuk gelişiminde genetik yapının ve çevre koşullarının söz sahibi olduğu bir gerçektir. Genetik, ırk, hormon ve cinsiyet çocuk gelişimi açısından etkili kalıtımsal faktörler içerisinde yer almaktadır. Beslenme, sosyo-ekonomik durum, fiziksel hayat koşulları, hastalıklar ve egzersiz çocuk gelişimine etki eden çevresel etmenlere örnek olarak verilebilir.
Çocukluk çağından itibaren egzersiz ile ilişkimiz azalıyor
Yaşantımızda birçok değişiklik meydana gelebilmekte ve bunlar içerisinde hareketsiz yaşam ve benzeri gelişimi olumsuz etkileyebilecek farklı etkenler gün geçtikçe hayatımızda yer edinebilmektedir. Yapılan araştırmalar, son 20 yılda okul çağındaki çocuklarda bedensel aktifliğin azaldığına işaret etmektedir. Buna karşın egzersiz konusuna gereken dikkat çekilmeli yanı sıra düzenli egzersiz ve bedensel aktivite alışkanlığı çocuklara okul öncesi dönemde kazandırılmalıdır.
Çocukluk çağında ki egzersiz eksikliği birtakım rahatsızlıklara kapı aralayabilmektedir
Fazla kilolu ve/veya obez çocuklarda diyabet(şeker hastalığı), yüksek kan basıncı, yüksek kolesterol ve astım rahatsızlıkları ile karşılaşma ihtimali daha fazladır. Amerikan Pediatri Akademisi, obeziteyi ve kalp damar sistemi rahatsızlıklarını engelleyebilmek adına, “5-10 yaş arasındaki çocuklarda, günde 1 saat orta-şiddetli (jogging, basketbol) bedensel aktiviteyi ve haftada 3 gün şiddetli (tenis, futbol) bedensel aktiviteyi önermektedir.”(1) Çocuklarda orta-şiddetli bedensel aktivite düzeylerinin azlığı egzersiz eksikliği şeklinde ifade edilmektedir.
Yapılan araştırmalar, 13-15 yaş grubu çocukların %80.3’ünün önerilen 60 dakikalık orta şiddetli bedensel aktiviteye katılım sağlamadığı sonucunu ortaya koymuştur. Gerekli hareketliliğin sağlanamaması çocukluk çağındaki bireyin ileride ki yaşamını olumsuz yönde etkileyebilir.
Egzersiz eksikliğinin belirlenmesi ve gerekli müdahalelerin sağlanması
1.Hekimlerce, bedensel aktivite düzeylerinde olması gerekenin altında bir izlem saptanmış çocuklar belirlenmelidir.
2.Egzersiz için oluşturulacak programlar ile ilgili uzmanlarca gerekli düzenlemeler ve takipler yapılmalıdır.
3.Egzersiz için oluşturulacak programlar kas zayıflığı ve motor yeteneklerdeki zafiyetleri hedef alacak şekilde biçimlendirilmelidir.
4.Çocuklar adına egzersiz programı; günlük olarak orta şiddetli egzersizleri(en az 60 dakika koşma, yüzme gibi aerobik(oksijenli solunum) egzersizler) ve basketbol, tenis gibi kuvvetlendirme egzersizlerini kapsamalıdır.
5.Bedensel aktiviteler çocuğun ilgi alanına ve hobilerine göre belirlenmelidir.
Egzersiz Çocuklarda Ne Şekilde Uygulanmalıdır?
1.Aerobik Hareketler: Aerobik hareketler zihinsel ve bedensel gelişimde pay sahibidir.
2.Hangi sıklıkla yapılmalı? : Her gün yapılmalıdır.
3.Egzersiz hangi şiddette olmalı? : Her gün orta şiddetli ve haftada en az 3 gün şiddetli bedensel aktivite şeklinde olmalıdır.
4.Ne kadar zaman ayırmalı? : Günde 60 dakika ve/veya fazlası şeklinde: Koşma, tempolu yürüyüş, yüzme, dans ve bisiklete binme gibi aktivitelere yer verilmelidir.
Aerobik egzersizler ile sağlanabilecek faydalar:
1.Bedensel gelişimin sağlıklı bir şekilde sürdürülebilmesine aynı zamanda kemik gelişimine yardımcıdır.
2.Kilonun kontrol edilebilir bir düzeyde tutulmasında etkilidir.
3.Kalp ve damar sistemi adına daha sağlıklı sonuçların elde edilmesinde pay sahibidir.
Kuvvetli olmaya yardımcı egzersizler:
1.Hangi sıklıkla yapılmalı? : Haftada 3 gün ve üzeri olacak şekilde yapılmalıdır.
2.Ne kadar zaman ayırmalı? : Günde 60 dakika kadar zaman ayrılmalıdır.
3.Seçenekler : Ağırlık kaldırma, theraband egzersizleri, şınav ve tırmanma gibi aktiviteler tercih edilebilir.
Kemiklerin Daha Kuvvetli Olmasına Yardımcı Egzersizler:
1.Hangi sıklıkla yapılmalı? : Haftada 3 gün ve fazlası
2.Ne kadar zaman ayırmalı? : Günde 60 dakika kadar zaman ayrılmalıdır.
3.Seçenekler : Basketbol, tenis, ip atlama ve direnç antrenmanları gibi aktiviteler tercih edilebilir.
Kuvvet Egzersizlerinin Kazanımları:
1.Vücudun düzenli bütünlüğünün gelişimine yardımcıdırlar.
2.Kronik metabolik rahatsızlıklarla karşılaşma ihtimalini zayıflatırlar.
3.Yaralanmaların önlenmesinde pay sahibidirler.
4.Kalp ve damar sistemi rahatsızlıklarına engel olma yolunda etkilidirler.
5.Obezitenin önlenmesinde ve yüksek seviyelerde seyreden kan basıncının azaltılmasında yardımcıdırlar.
6.Basit motor becerilerin iyileştirilmesinde rol alabilirler.
7.Vücut dengesinin ve kordinasyonunun erken dönemde gelişimine yardımcıdırlar.
8.Bedensel esnekliğin sağlanmasına katkı sağlarlar.
9.Kuvvet egzersizleri, genç kızlarda ileri ki yaşlarda karşılaşılabilecek osteoporoz(kemik erimesi) riskini azaltan etkilerinden dolayı da önem arz etmektedir.
10.Bireylerde özgüven, algı ve yaşam kalitesi açısından gelişim sağlamaktadırlar.
Bedensel aktiviteler üzerinde etkili birkaç faktör :
1.Kişisel özellikler; çocuğun arkadaşlarıyla kurduğu iletişim, kendine duyduğu güven ve cesaret egzersiz ile ilişkili birkaç bireysel özelliktir.
2.Okul ortamı; çocuğa okulda yapılabilecek egzersiz aktiviteleri ile ilgili yol göstermek, verilen eğitim-öğretim kapsamında sağlanabilecek bedensel aktiflik çocuğun fiziksel aktivite düzeyine etki edebilmektedir.
3.Fiziksel ve sosyal çevre; çocuğun istediği an park, spor salonu gibi fiziksel ve sosyal aktiviteleri yerine getirebileceği yerlere erişebilmesi fiziksel aktivite düzeyine etki etmektedir.
4.Aile; çocuğun hayata merhaba dediği andan itibaren fiziksel ve sosyal gelişimine katkı sağlayan en önemli yer ailedir.
Daha güzel bir gelecek için
Gelecekte daha sağlıklı, mutlu ve huzurlu bir yaşantıya sahip olabilmeleri adına çocuklara egzersiz hakkında gereken bilgiler verilmelidir. Buna istinaden yaşam alanları içerisinde egzersiz aktivitelerine ve spor faaliyetlerine katılım sağlayabilecekleri ortamlar arttırılmalıdır.
