Kanlı Ay Tutulması Nedir? Kızıl Ay Nedir?

14-15 Nisan gecesi Dünya televizyonları “Kanlı” Ay tutulması haberleri verdiler. Sadece Amerika kıtasından görülen bu Ay tutulması sırasında, Dünya’nın gölgesi Ay üzerine düşmeden önce ve sonra, Ay kızıl bir renge bürünüyordu. Bazı astrolog hurafelerine göre felaket getirebilecek bu olayın elbette bir bilimsel açıklaması var.

  Bilindiği gibi Ay tutulmasında Dünya’nın gölgesi Ay üzerine düşerek Ay’ı kısmen veya tamamen görünmez kılar. Gecenin ortasında Ay’ın görünmez olması ve sonra tekrar görünmesi, eski zamanlarda Güneş tutulması kadar etkili olmasa da ilginç ve merak uyandıran bir olay olmuştur.

Güneş tutulmasında olduğu gibi Ay tutulmasında da Güneş, Dünya ve Ay bir hizaya gelir.

Ortada Ay varsa Güneş’i perdelediği için Güneş tutulması; ortada Dünya varsa Ay’ı gölgelediği için buna da Ay tutulması denir. 

Ay, Dünya çevresinde ortalama 29 günde bir tur atar. Fakat her döndüğünde Güneş veya Ay tutulması olmaz. Çünkü Dünya’nın yörünge düzlemi (ki buna ekliptik denir) ile Ay’ın yörünge düzlemi çakışmaz. Yani aralarında bir açı vardır. Ay, Güneş-Dünya çizgisinin bazen altında bazen de üstünde kalır. Tam o çizgi üstüne geldiğinde tutulma olur.

Ay tutulmasının iki hafta öncesinde veya sonrasında Güneş tutulması da olur. Dünya’nın çapı Ay’ınkinden 4 kat daha büyük olduğundan, Ay tutulması birkaç saat sürerken Güneş tutulması dakikalar mertebesinde ifade edilir. Eğer Dünya’nın gölgesi Ay’ı tamamen kaplıyorsa ona tam Ay tutulması, kısmen kaplıyorsa kısmi Ay tutulması denir.

Buna karşılık tam bir Güneş tutulması Dünya’da sadece 267 km çapında bir alanı karanlıkta bırakır. Her yıl iki kez, kısmi veya tamamen Ay tutulması olur. Seyrek olarak dört kez arka arkaya tam Ay tutulması meydana gelir. Tetrad denen bu olay 15 Nisan 2014, 8 Ekim 2014, 4 Nisan 2015 ve 28 Eylül 2015 olmaktadır.

Birincisi gibi diğerleri de sadece Amerika kıtasından görünebilecektir. Şimdi bu bilgilerden sonra neden Ay’ın kızıla göründüğüne dönersek, bunun nedeni gün doğumu veya gün batımında gökyüzünün kızarması ile aynı neden dayanır.

Güneş ışınları atmosferden geçerken kısa dalgaboylarını oluşturan mavi ışık dağılım gösterirken, uzun dalgaboyundaki kırmız ışık dağılmadan düz ilerler. Bu nedenle gün ortasında gökyüzü mavi iken, gün doğarken veya batarken kızıla döner.

Tam Ay tutulmasında da Dünyanın atmosferinden geçen Güneş ışınlarındaki mavi ve yeşil bileşenler dağılarak yok olurken Ay’ı kırmızı bileşenler aydınlatır. Kırmızı ışıkla aydınlanan Ay da kırmızı görünür.