Bu yazımızda prebiyotik ve probiyotik kavramlarına değineceğiz. Bakteriler denildiğinde kişilerin aklına olumsuz etkileri bulunan canlılar gelebilmektedir. Halbuki kimi bakteriler vücudumuzun dostudur ve bizlere birçok faydası da bulunmaktadır. Probiyotik, prebiyotik, sinbiyotik gibi değerler de bahsettiğimiz yararlı bakterilerden baskın, sağlıklı bir flora için gereklidir.
Probiyotik ve Prebiyotik Nedir?
Bağışıklık ve sindirim sistemi gibi birçok sistemine yardımcı olan, vücudumuz tarafından sevilen iyi bakterilere ve mayalara verilen genel isimdir. Probiyotikler sayesinde birçok sistem adına vücudumuzu koruyup daha sağlıklı bir bünyeye sahip olabilmekteyiz. Probiyotikler, kişilerin bağırsaklarında bulunması istenen bakterilerin artışına sebep olmaktadır.
Bunlar besinlerden doğal olarak elde edilebileceği gibi farmakolojik(ilaç bilimi ile ilgili) olarak da elde edilebilmektedir. Probiyotikler, vücudumuz içerisinde özellikle bağışıklık ve sindirim sistemi üzerinde olumlu yönde etkileri bulunan faydalı bakterilerin oluşumunu sağlar. Hem bu bakterilerin oluşumunu hem de kendi enerji ihtiyacını sağlayabilecek maddelere ihtiyaç duyarlar. Prebiyotikler de bu noktada devreye girer.
Prebiyotikler, besin kaynağı olan ve sindirilemeyen karbonhidratlardır. Aynı zamanda harekete geçirici maddelerdir. Prebiyotikler sayesinde probiyotikler harekete geçer ve vücut içerisinde etkileşim oluşturur.
Probiyotik ve prebiyotik kavramları sık sık karıştırılmaktadır. Kısaca probiyotik dediğimizde gıdaların başlıcaları yoğurt, kefir, boza ve tarhana gibi gıdalardır. Prebiyotik gıdaların ise soğan, sarımsak, yer elması, muz olmak üzere sebzeler ile tam tahıl ürünleri ve kuru baklagiller sayılabilir.
Probiyotiklerde Aradığımız Özellikler Nelerdir?
İstenilen sağlıklı sonuçlara ulaşabilmek için prebiyotik ve probiyotik takviye gereksinimi duyulabilir. Ancak bu takviyelerde aranılan bazı özellikler mevcuttur. Probiyotik takviyelerden beklenenler nelerdir?
Bunlar:
- Zararsız ve insan kaynaklı olması
- İçerdiği mikroorganizma sayısınca fazla olması
- Mide asidine karşı dirençli olması
- Bağırsaklara tutunabilmesi ve doğal floraya uyum sağlayabilmesi
- Vitamin sentezleyebilmesi
- Sağlığa olumlu katkılar sunabilmesidir.
Probiyotik ve Prebiyotik Besinler
Prebiyotik ve probiyotikler doğal besinlerden de temin edilebilmektedir. Peki, bu besinler nelerdir?
Doğal prebiyotik nereden alınır? Bu besinlere örnek olarak:
- Hindiba
- Enginar
- Pırasa
- Kuşkonmaz
- Kereviz
- Muz
- Soğan
- Sarımsak
Tüketildiği takdirde sağlıklı, yüz güldüren sonuçları olabilmektedir.
Probiyotikleri hem doğal hem de farmakolojik olarak elde etmemiz mümkündür. Doğal yoldan elde etmek isteyen kişiler şu besinleri tüketebilir:
- Yoğurt
- Lahana Turşusu
- Kefir
- Sağlık Turşusu
- Boza
- Tarhana
- Peynir
Prebiyotik ve Probiyotik Takviyelerinin Sağlık Üzerine Etkileri
Prebiyotik ve probiyotik besin takviyelerinin gerekliliğinden bahsediyoruz. İşte bunun nedenleri;
Prebiyotiklerin Sağlığımıza Etkisi
- Mikrofloranın aktivitesini olumlu yönde etkiler.
- Bağırsak hareketlerini düzenler.
- Kalsiyum, magnezyum gibi minerallerin emilimini ve biyoyararlanımını artırır.
- Kan kolesterol ve trigliserid düzeylerini dengeler.
- Kolon kanseri riskini azaltır.
- Hastalığa neden olan bakterilerin çoğalmasını önler ve enfeksiyon riskini azaltır.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Kemik sağlığı ve kilo yönetimine yardımcı olur.
Probiyotiklerin Sağlığımıza Etkisi
Sindirim Sistemi Adına Koruyucu
Probiyotikler, mide ve bağırsak çevresinde bulunan mukus tabakasının kalınlığını arttırmaktadır. Mukus tabakasının kalınlaşması neticesinde oluşabilecek enfeksiyonlara engel olmak mümkündür. İltihap oluşumuna da engel olduğundan mide ülserine karşı koruma sağlayabilmek mümkün hale gelmektedir.
Enfeksiyonları Önler
Zararlı bakterilerin oluşumuna engel olup, yararlı bakterilerin artışına sebep olduğundan enfeksiyon oluşumuna engel olma konusunda etkisi büyüktür. Bağırsak sisteminde olduğu gibi vajinal sağlığın korunması açısından da önemli rolleri vardır.
Vajinal flora için de dengeyi sağladığından idrar yolunda meydana gelebilecek enfeksiyonlara engel olabilmekte ya da mantar oluşumunu kesintiye uğratabilmektedir. Yararlı bakterilerin sayısındaki artışın önemli bir faktörü olan probiyotiklerden bahsetmişken, isterseniz ”Fekal Transplantasyon” hakkındaki yazımıza da göz atabilirsiniz.
Alerji Oluşumunu Engeller
Hamilelik, doğum sonrası ya da emzirme dönemleri sırasında bebeğin beslenmesi neticesinde bağışıklık sistemi şekillenir. Bebeklerin gerekli bağışıklık gelişimi sağlanamadığı müddetçe vücutlarında alerjen maddelere karşı açıklık meydana gelir.Probiyotik alımları sayesinde bağışıklık sistemi güçlenir, alerjilerin oluşumu da önlenebilmektedir.
Probiyotiklerin İstenmeyen Etkileri
Alınacak vitamin ya da takviyelerin belirli miktarları kişiler için istenilen etkiler açısından uygun düzeyde olur. Fazlasında ise yan etkilere sebebiyet verebilmesi ve kişileri olumsuz etkileyebilmesi mümkün olabilmektedir. Her ne kadar “prebiyotik faydaları, probiyotik faydaları” demiş olsak da fazla kullanım sonucu görülebilen bu istenmeyen etkiler, prebiyotik ve probiyotik gıdalar adına fazla tüketim sonucu da görülebilmektedir.
Probiyotik kullanımında kişilerde rastlanılan olası yan etkiler içerisinde sindirim sorunları ilk sıralarda yer almaktadır. Bakteri bazlı maddeler olduğundan probiyotikler, kişilerde şişkinliğe sebep olabilir. Aynı zamanda su kaybı ve kabızlık da olası etkileri arasında yer alır. Bu duruma engel olabilmek için probiyotik tüketimine adım adım başlamak ve yavaşça ilerleme göstermek önemlidir.
Probiyotik maddeler aynı zamanda amin içerir. Herkeste görülmese bile kimi kişilerde aminlere bağlı olarak baş ağrıları gözlenebilmektedir.
Yine kimi kişilerde histamin intoleransı varsa dikkatli olmalarında fayda vardır. Çünkü probiyotikler sindirim sisteminde histamin oluşumuna neden olabilmektedir. Bu durumda kişiler istenmeyen birtakım etkilerle karşı karşıya kalabilirler. Son olarak probiyotikler kişilerde alerjik tepkimelerin de ortaya çıkmasına neden olabilir.
Probiyotikler Tüketilmeden Önce Dikkat Edilmeli
- Hamile iseniz tüketmeden önce doktorunuza başvurmalısınız.
- Alacağınız maddelerin kesin olarak etki edeceğinin garantisi yoktur. Bunu bilerek probiyotik alınması önemlidir.
- Antibiyotik, reçeteli ilaç kullanıyor ya da mantar tedavisi görüyorsanız doktor gözetiminde kullanmanız ve tüketmeniz önemlidir.
- Kısa aralıklar ile tekrarlayan enfeksiyonlar geçiriyorsanız, bağırsaklarınızda sorun varsa ya da süt ürünlerine karşı alerjiniz olduğundan eminseniz probiyotik tüketimi sizler için uygun olmayacaktır.
- Laktoz alımı ile mide rahatsızlığı yaşayan bireyler süt ürünleri dışında probiyotik besinler tercih etmeli.
