Ülkemizde ve çeşitli yerlerde maden ocaklarında meydana gelen grizu patlaması sonucunda maalesef insanlar ölmekte ve çok kişiler yaralanmaktadır.
Bu yazımızda Grizu patlaması nedir? Bu patlamalar neden olur? gibi çokça merak edilen konular hakkında araştırarak bir yazı hazırladık.
Grizu Nedir?
Maden ocaklarının galerilerinde yani açılan yollarda olan ve belirli konsantrasyona ulaştığında patlayıcı bir hale gelebilen zehirli bir gazdır.
Grizu Patlaması Nedir?
Madencilik faaliyetleri yapılırken üretilirken çeşitli zararlı gazlar olur ki bunlardan birisi de grizudur. Gazlara çoğunlukla damps denir. (Almanca olup Dampf, “buhar”). Grizu kömür içinde damarlarında doğal olarak oluşan bir gazdır. Gaz çoğunlukla metandır (CH 4 ) ve havada olduğunda yüzde 5 ila 14 oranında oldukça yanıcı ve patlayıcı konuma gelir.
Grizu patlaması, belirli oranlardaki metan gazı ile havanın karışarak oluşturduğu bir patlama olarak tanımlanır. Bu patlamanın oluşabilmesi için en az %12 oranında oksijen lazımdır. Havada yüzde 5-6 oranında bulunan metan gazı ancak bir sıcaklığın etkisiyle yanarken, metan oranının yüzde 5-16 olması halinde patlayıcı özellik kazanır. En kolay patlama metan oranının yüzde 8, en şiddetli patlama ise %9,5 olduğu durumda olur.
Tutuşma ise açık bir ateş, çokça ısınan yüzeyler, sürtünme ve elektrikle oluşan kıvılcımlar olabilir.
Grizu oldukça yanıcı bir gaz olup soluk mavi ışıksız bir alevle yanmaktadır.
Patladığında, arkasında ölümcül bir zehirli gaz karbon monoksit olan afterdamp olarak isimlendirilen bir gaz karışımı bırakmaktadır.
Ülkemizde sık sık görülen grizu patlaması özellikle yaşlı kömür damarlarında grizu riski yüksektir. Yasalar gereği metanın havada bulunma oranı, hacim olarak %1 seviyesine ulaşıldığında acilen önlem alınması lazımdır. Bu karışım eğer %1 üzerine çıkarsa maden ocağı acilen boşaltılması gerekmektedir.
Grizu Patlaması Nasıl Önlenir?
Maden ocaklarını tehlikeli olabilecek gazlardan uzak tutmanın en etkili, güvenli ve verimli yolu güzelce yapılmış maden havalandırma sistemleridir.
Maden ocaklarının havalandırması, sıcaklığın düzenlenmesini getirmekle beraber tehlikeli olan gazların ve diğer kimyasal birikimlerin seyreltilmesi ve ortadan noktasında hava akışı sağlar. Hem sistematik ölçümlerle havalandırma ve gaz emisyonu takip etmek gerektir.
Ayrıca yeraltında açık alev oluşturacak şeyler, kibrit veya sigara kesinlikle olmamalıdır. Aydınlanma için akülü lambalar olmalı ve elektrikli ekipmanların alev-sızdırmaz özelliği olmalıdır. Stres Nedir okumak için linke tıklayınız.
