Halk dilinde hastalık hastalığı olanların durumu ne olacak? Bu hastalığa plesebo etkisi nedir? Hastalık hastası tedavisi nasıldır? Konuları için buyurun okumaya…
‘Bak yine başım ağrıyor, kaç gündür hiç geçmedi ki! Doktor da bir şeyin yok dedi, aman zaten pek havalı biriydi, doğru düzgün bakmamıştır bile sonuçlara, internetten de araştırmıştım ben, kesin tümör var bende, kesin!’
‘Bu benler yoktu daha önce yeni çıktı, şu ara cildimde lekeler de arttı zaten.
Cilt kanserinin tüm belirtilerini taşıyorum! Doktora mı? Gittim tabii canım ama bir şey bulamadı, temizsin dedi. Bence çok şey de bilmiyor, alternatif tıpçılara başvursam mı acaba?’
‘Sürekli kendimi dinliyorum, en ufak belirti beni korkutmaya yetiyor çünkü hep en kötüsünü düşünüyorum, elimde değil. Doktorlara güvenim kalmadı, sanki hiçbiri hastalığımı bulamıyor, biliyorum bu kaygılarım yersiz ama kendime bir türlü söz geçiremiyorum.’
Etrafınızda sürekli böyle düşünen insanlar var mı? Ara sıra hepimiz basit bir bedensel tepkiyi büyük hastalıklara yoruyoruz ama hastalık hastalarında durum biraz daha farklı.
Hipokondriyazis Nedir?
Doktorlar tarafından –bazen defalarca- bedensel bir hastalık bulgusu bulunmamasına rağmen bu kişilerin bir hastalığı olduğuna dair düşünceleri ve korkuları devam eder. Ancak bu yerleşik düşünce, hezeyan yoğunluğunda değildir yani kişi hastalıktan korkma derecesini abarttığını ya da gerçek bir hastalığı olmadığını kabul eder.*
Hastalık hastası kişiler, bazı bedensel işlevlerini, ( kalp atım sayısı, terleme, bağırsak hareketleri vb. ) bedensel bulgularını ( yara izi, öksürme vb.) ve belli belirsiz bedensel duyumlarını (‘sızlayan damarlar’, ‘yorgun kalp’ vb.) kuşkulandıkları hastalığa yüklerler.
Bu kişilerde genellikle yaşlanma ve ölüm korkusu görülür. Doktor doktor gezme, doktorun teşhislerini beğenmeme eğilimlerine sahiptirler.
Hastalık Hastalığının Tedavisi
Hipokondriyazis tanısı konulmuş kişileri tedavi sürecine katmak zor olabilir. Çünkü bu kişiler genellikle doktorlara karşı olumsuz düşünceler içindedirler.
Tedavide işbirliği sağlamak adına kişiye ‘Bunlar hayali şeyler, hepsi kafanın içinde!’ demek yerine hissettiği bedensel belirtilerin gerçek olduğu, ancak ağır bir hastalığın habercisi olmadığı anlatılmalıdır.
Tedavinin başarısı, kişinin sorunu için getirilen açıklamayı kabul etmesine bağlıdır. Bunun için şu yöntemler uygulanabilir:
1. Belirti Örüntülerini İzleme: Kişinin belirti örüntülerini takip etmek, sorunu çözmeye yardımcı olabilir. Mesela, baş ağrısı şikayeti daha çok öğleden sonra ve iş günleri ortaya çıkıyorsa, kişiye ‘Eğer bu baş ağrıları tümör gibi ağır bir hastalığın habercisiyse sizce neden belirli zamanlarda artıyor’ tarzı sorular yönelterek kişinin hastalık odaklı bakış açısını değiştirebiliriz.
2. Güvence Almanın Etkilerini Gözden Geçirme: Bazen doktor güvencesi ya da laboratuvar sonuçları kişinin kuruntularını azaltır. Bunu gerekçe olarak kişiye sunmak da bir seçenektir. Örneğin ‘Sizce ağır bir hastalık, güvence aldıktan sonra hafifler mi?’ gibi.
Hastalık Hastalağında Plasebo Etkisi
Bazı hastalık hastalığı bireyleri tespit amaçlı kullanılan plasebo ilaçları, bu kişilerin düşüncelerini gözler önüne seriyor. Hipokondriyazis teşhisi konmuş kişi doktora boyun ağrısı şikayetiyle gidiyor ve fıtığının olduğuna neredeyse emin olduğunu söylüyor.
Çekilen MR’da hiçbir şey çıkmamasına rağmen doktor birtakım renkli şekerleri hastaya uzatarak bu ilaçların fıtık tedavisinde kullanıldığını ve oldukça etkili olduklarından bahsediyor. İlaç görünümlü şekerleri –iyi olacağına inanarak- kullanan hasta, bir hafta sonra şikayetinin son bulduğunu belirtiyor.
İşte plasebo etkisi tam olarak bu demek. Günümüzde özellikle yaşlılarda kullanılan bir yöntem olarak gösteriliyor. Gerçek hastalık ile hipokondriyazis arasındaki farklı oldukça net bir şekilde ortaya koymakta en başarılı yöntemlerden biri olan plasebo kullanımı, birçok psikolojik deneyin de konusu olmuştur.
*Prof. Dr. Ertuğrul KÖROĞLU, Psikiyatri Başvuru El Kitabı, 2010.
