Sirkenin faydaları ile ilgili ilerleyen kısımlarda daha ayrıntılı bilgilerden bahsedeceğiz. Öncesinde sirke, içerisinde şeker bulunduran yaş ve/veya kuru meyvelerin bazı işlemlerden geçirilerek fermantasyona uğramaları sonucunda elde edilen bir besindir, diyerek başlayalım.
Sirkenin Faydaları Nelerdir?
Önceleri Roma uygarlığınca tatlandırıcı, medikal ve kozmetik amaçlı kullanılan sirkenin önemli medikal etkileri yapılan çalışmalar ile ortaya konmuştur.
Yapılan çalışmalar dahilinde sirkenin “glisemik, anti-diyabetik, yağ metabolizması üzerine, kolesterol üzerine, karaciğer ve fonksiyonları üzerine, oksidatif stres, anti-kanserojen ve anti-mikrobiyal etkileri”(1) görülmüş. Zamanla sirkenin yararlı etkileri gözler önüne serilmiştir. Edinilen bilgiler doğrultusunda sirkenin sağlıklı beslenme anlayışı içerisinde bir yer alması gerektiği düşünülmüştür.
Geçmiş zamanlarda atamız Osmanlılar, Bizanslılar, Eski Mısır Uygarlığı, İranlılar gibi nice kültürlerin buluştuğu ortak bir nokta olmuştur.
Farklı Sirke Çeşitleri ile Gün Geçtikçe Daha Çok Karşılaşıyoruz
Sirkenin faydaları ve insanlara hitap eden tatlarının yanı sıra sirke çeşitleri, tedavi edici özellikleriyle de bireyler tarafından tercih edilebilmekte. Üzüm sirkesi, elma sirkesi vb. sirke çeşitleri ile ham maddelerine bağlı biyoaktif bileşenleri bünyesinde barındırabilmektedir.
Sirkenin Faydaları: Glisemik Etkileri
Yemeklerden sonra görülen kan şekerinde ki yükselme, yemek sonrası hiperglisemi olarak ifade edilir. Bu durumun bazı kronik rahatsızlıklara zemin hazırlayabilmesi olasıdır. İstenmeyen bu rahatsızlıkların önüne geçilebilmesi adına sirke kullanılabilecek etkili doğal yöntemlerden biridir.
Yapılan bazı araştırmalarca yemeğin beraberinde sirke alımının hem sağlıklı bireylerde hem de diyabet rahatsızlığı bulunan bireylerde kan şekeri konsantrasyonunu(oranını) düşürebileceği tespit edilmiştir.
Sirkenin Diyabet ve Obezite Üzerine Etkileri
Obezite ve diyabet sağlıksız beslenme alışkanlıklarının ve hareketsizliğin de etkisi ile günümüz dünyasının başlıca sorunları arasında yer almaktadır. 2030 yılında 366 milyon kişinin diyabet hastalığı ile karşı karşıya kalabileceği tahmin ediliyor. Sirkenin faydaları konusunda obezite ve diyabetten aynı başlık altında bahsettik. Obezitenin, tip-2 diyabet oluşumunda başlıca risk faktörlerinden biri olması bu duruma açıklık getiriyor sanırım. Dünya Sağlık Örgütü(WHO) tarafından yapılan açıklamalara göre, dünya üzerinde 1.4 milyar insan fazla kiloluluk hali ile karşı karşıya.
Dünyada her yıl yaklaşık 7 milyon kişi diyabet hastalığı ile karşı karşıya kalmakta. Bu durum karşısında, sağlıklı beslenme alışkanlıklarının hem önlem niteliğinde hem de tedavi edici yönde önemli etkilerinin olabileceği görülmektedir.
Sirke de bu bağlamda devreye girip sağlıklı beslenme zincirinin bir halkası olarak görev almaktadır. 1820’li yıllarda sirkenin kilo vermede etkili bir yöntem olabileceği ile ilgili raporlar yayınlanmış. Yine sirkenin kilo vermede yardımcı bir yöntem olması ile ilişkili bir mekanizmanın varlığından bahsedilmiş. Bu mekanizma sirke alımının açlık hissini baskılaması ve dolaylı olarak gıda alımının azalmasına yardımcı olması ile ilişkilendirilmiş.
Sirkenin Faydaları: Kolesterol Üzerine Etkileri
Lipidler, vücudumuzdaki temel fonksiyonların yerine getirilebilmesi açısından büyük öneme sahiptirler. Fakat lipid metabolizmasında meydana gelebilen problemler bu fonksiyonların yerine getirilmesinde aksaklıklara sebebiyet verebilir. Örnek vermek gerekirse hiperlipidemi, lipid metabolizmasındaki problemlerin neden olabileceği bir durumdur.
TMP olarak ifade edilen tetrametilpyrazine, pirinç sirkesinde görülen biyoaktif bir bileşiktir. Sirkenin faydaları açısından bu bileşik lipid metabolizması üzerinde olumlu yönde etkiler oluşturabilir. Aynı zamanda hipolipidemik(kan lipid düzeyini azaltan) özelliğe sahip olan TMP, kalp ve damar sistemi rahatsızlıkları açısından gelecekte başvurulabilecek etkin tedavi yöntemlerinden biri olabilir.
Yapılan farklı bir çalışmada sarımsak suyundan ve hurma sirkesinden oluşturulan bir karışım, 30-60 yaş arası hiperlipidemili 50 bireye 7 hafta boyunca günlük 2 su bardağı(toplamda 500 ml.) şeklinde verilmiş. İlerleyen süreçte elde edilen sonuçlar değerlendirilmiş ve bu sonuçlara göre elde edilen karışımın, hipertansiyonla ilgili olumsuz duygu ve düşüncelere kapılan kişiler için faydalı olabileceği gösterilmiştir.
Hazır hipertansiyona değinmişken, isterseniz bu yazının ardından “Hipertansiyon” ile ilgili hazırlamış olduğumuz içeriğe de göz atabilirsiniz.
Obez ve diyabetli bireylerle yapılan bir çalışmada elma sirkesinin faydaları gözler önüne serilmiş. Bu çalışma ile elma sirkesinin kolesterol seviyeleri üzerinde olumlu yöndeki etkileri açıkça gösterilmiştir.
Sirkenin Oksidatif Stres Üzerine Etkileri
Vücudumuzdaki yaşamsal faaliyetler esnasında bazı etmenlerin de rol alması ile aktif oksijen formları açığa çıkabilir. Bu aktif oksijen formları karbonhidratlar, proteinler, lipidler ve DNA üzerinde yapısal anormalliklere sebebiyet verebilir. Dolayısıyla insan vücudunda anormal değişikliklerin belirginleştiği bir süreç başlayabilir.
Bilimsel çalışmalar neticesinde sirkenin faydaları arasında;
- Aktif oksijen formlarının vücudumuzda meydana getirebileceği dejeneratif değişikliklere karşı önleyici etkilerinin olabileceği,
- Sirke ile bu dejeneratif değişiklikleri azaltabilecek yönde olumlu sonuçların elde edilebileceği gösterilmiştir.
Sirkenin Faydaları: Antimikrobiyal Etkileri
Mikrobiyal hastalıklar ekonomik olarak büyük bir yük oluşturan hem de halk sağlığı açısından önemli sorunlara kapı aralayabilen rahatsızlıklardır. Salmonella, C. Perfringens ve Campylobacter’in neden olabileceği bakteriyel kökenli besinsel hastalıklara özellikle dikkat çekilmelidir. Mikrobiyal hastalıkların ekonomik yükü dedik. Örnek vermek gerekirse ABD’de 14 hastalık etkeni olabilecek mikroorganizmanın ortaya çıkarabileceği hastalık maliyeti için yıllık 14 milyar dolar gibi bir para harcanmaktadır.
Eski çağlardan bu zamana sirke antimikrobiyal amaçlı olarak kullanılmış, yara iyileşmesinde ve enfeksiyonlara karşı verilen mücadelede tercih edilmiş bir maddedir.
Sirkenin Ülseratif Kolit Üzerine Etkileri
Ülseratif Kolit(ÜK), sindirim sisteminde görülen inflamatuvar bağırsak hastalığıdır. Medikal beslenme tedavisi, ÜK ile mücadelede tercih edilebilen yöntemlerden biridir. Bahsettiğimiz medikal beslenme tedavisi ile hedeflenen bireylerin protein, yağ, mineral, vitamin ve karbonhidratları içeren besinlerden dengeli ve yeterli öğünlerle alım yeteneğini kazanmalarıdır.
Birtakım çalışmalar, öğünlerde sirkenin de tüketiminin ÜK’e karşı etkisi açısından yeni bir beslenme stratejisi olarak kullanılabileceğine işaret etmiştir.
